POLISFREEPRESS.GR • 02/12/2022
Με αφορμή το πρόσφατο θεατρικό του έργο «Κρουασάν» που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Οδός Πανός, ο αναγνωρισμένος συγγραφέας και θεατρολόγος απαντά στις ερωτήσεις του περιοδικού μας και καταθέτει μια ενδιαφέρουσα συνέντευξη για όλα όσα μας απασχολούν.
Κύριε Λεβέντη, καλωσορίσατε.
Καλώς σας συναντώ και πάλι! Ευχαριστώ πολύ για την προσέγγιση και την φιλοξενία.
Φέτος ανανεώσατε το συγγραφικό σας ραντεβού με το «Κρουασάν» που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Οδός Πανός. Μιλήστε μας λίγο για το έργο και την αίσθηση που σας άφησε η δημιουργία του. Το Κρουασάν ξεγυμνώνει πολλών ειδών καθωσπρεπισμού μαζεμένα. Αυτή η μαζική κατάρρευση κάνει ένα σχόλιο για την αλληλεγγύη που τελικά παραλείπουμε συνειδητά, αλλά και για τον άνθρωπο που διαρκώς εκπίπτει.
Το αγάπησα πολύ αυτό το έργο γιατί είδα πόσο παραγωγικό μπορεί να γίνει το ανέφικτο. Να κάνεις δηλαδή κάτι άψυχο, έμψυχο ή κάτι ανύπαρκτο, υπαρκτό. Κάτι εντελώς παράλογο, που στη σκηνική μεταφορά φαίνεται απολύτως λογικό. Αυτό είναι το θέατρο: μια αιώνια πίστη στο υπερβατικό ότι το ερπετό μπορεί να γίνει άγγελος και να πετάξει.
Εσείς πιστεύετε στην αλληλεγγύη; Και πιστεύω και την εκφράζω. Άλλο τόσο βέβαια την αναζητώ και ο ίδιος. Γιατί θα έπρεπε να επαληθεύεται με πράξεις και όχι με λόγια του αέρα.
Γιατί επιλέγουμε «λόγια του αέρα» όπως επισημαίνετε; Γιατί δεν δεσμεύουν κανέναν στο να είναι τίμιος. Τα περισσότερα που συμβαίνουν γύρω μας αυτή τη στιγμή είναι θύματα σφοδρής αερολογίας. Από πολιτικές πρακτικές και θητείες υποσχέσεων μέχρι την άσπρη μέρα που προσδοκά το κατράμι της κοινωνίας μας.
Φαίνεται ότι πρεσβεύετε μια τέχνη με χαρακτηριστικό γνώρισμα. Πολύ σωστή η παρατήρησή σας. Σε όλα τα είδη που εκπροσωπώ, υπάρχει μια αναβλύζουσα θεατρικότητα. Ακόμα και στα δοκίμια ή τα ποιήματά μου. Δεν έχω απατήσει την καλλιτεχνική μου αφήγηση. Άλλωστε ήταν εξ’ αρχής πολύ συγκεκριμένη. Θέατρο λόγιο, θέατρο θέσης απέναντι σε κοινωνικά ζητήματα που όμως εμπεριέχουν τα προσωπικά μας αδιέξοδα και τα ηθικά μας αντανακλαστικά ανάλογα τις υπαρξιακές αναζητήσεις της εποχής.
Μας είπατε για θέατρο σαν είδος γραφής. Για το θέατρο σαν χώρο τέχνης, τι συμπεραίνετε σήμερα; Ο θεατρικός χώρος έχει εμφανώς απορρυθμιστεί. Βρίσκεται σε ψύχρανση, σε σύγχυση και αναζήτηση ταυτότητας. Ομολογώ ότι και ο δικός μου θαυμασμός έχει ατονήσει. Το θεωρώ υγειές όμως. Όλες οι μεγάλες αγάπες περνάνε κρίσεις. Καλό είναι να επανατοποθετείται και η γοητεία μας που και που.
Τι σας έχει απογοητεύσει στο θέατρο και την υποκριτική γενικότερα; Το θέατρο λειτουργεί πια με αγορασμένο κοινό. Οι «προσκλήσεις» είναι πολύ περισσότερες από τις προκλήσεις του. Ύστερα δεν είναι φρέσκο και γόνιμο δραματουργικά. Επαναλαμβάνεται μονίμως σε έργα, που ακόμη κι αυτά υποβιβάζονται μπροστά στα εύσημα μιας πρωτοποριακής σκηνοθεσίας.
Θέλει τόλμη – κυρίως από τους θεατρικούς επιχειρηματίες– να συστήσουν μια νέα θεατρική βιβλιοθήκη νεοελληνικού έργου. Η βάση του θεάτρου είναι η λογοτεχνική του αξία. Έχουμε την ωραιότερη γλώσσα στον κόσμο και τείνει να καταργηθεί εντελώς το νοηματικό περιεχόμενο σ’ ένα είδος που πρώτα απ’ όλα στηρίζεται στο λόγο. Τώρα το γεγονός ότι υποκριτική γενικότερα δεν έχει «δελτίο εισόδου» είναι εξοργιστικό. Εννοείται πως δεν εγκρίνω το μπάσιμο ακατάρτιστων ανθρώπων ούτε και τις μεταγραφές έτοιμου ονοματεπώνυμου από άλλους χώρους. Υπάρχουν χιλιάδες άνεργοι ηθοποιοί, παιδιά που έσταξαν αίμα στα πατώματα και τα θρανία των σχολών και δεν έχουν την ευκαιρία να εργαστούν γιατί ο ρόλος κρατείται σφιχτά από τους τυχερούς που μάλιστα δεν είναι και του επαγγέλματος! Δεν είναι ευκαιριακή πασαρέλα η υποκριτική για να επιδεικνύονται όσοι επιδεικνύονται. Η ασέβεια δεν γοήτευσε ποτέ κανέναν.
Ήσασταν πάντα ανοιχτός απέναντι σε κοινωνικές ανησυχίες; Αυτό είναι, νομίζω, αποτέλεσμα συνείδησης. Δεν κλείνω ποτέ τα μάτια μου στην πραγματικότητα. Κοιμάμαι ελάχιστα, βρίσκομαι σε ιδιοσυγκρασιακή επιφυλακή. Έχω διαρκώς ενεργές τις προσλαμβάνουσές μου. Στην κοινωνική ανησυχία επιθυμώ να είμαι ανθρώπινος. Ιδίως από τη στιγμή που παράγω νοήματα για να την παρηγορήσω.
Δείχνετε έτοιμος μπροστά στο απρόοπτο. Υπάρχει κάτι που σας τρομάζει πραγματικά; Η «αρρώστια» του μέλλοντος. Η απρόβλεπτη συνθήκη που μας περιμένει παρακάτω. Τώρα που άνοιξε η «πλατφόρμα» των πανδημιών, γίναμε συνδρομητές άμεσης προδιάθεσης. Φιλάσθενοι οργανισμοί με κακή ψυχολογία. Το χειρότερο όμως είναι ότι μαζί με τους οργανισμούς έγινε φιλάσθενο και το μυαλό μας.
Ποιο πιστεύετε ότι ήταν το κέρδος της πανδημίας; Αν κάτι μπορώ να ξεχωρίσω ως καθαρό κέρδος είναι ότι τέθηκε το αίτημα μεγαλύτερης αξιοπρέπειας μεταξύ των ανθρώπων. Το μεταπανδημικό σοκ εκφράστηκε με διεκδίκηση σεβασμού και ορίων. Να σεβόμαστε την περιοχή του άλλου χωρίς να επιβάλλουμε την πατημασιά μας. Πλέον έχουν μπει κόκκινες γραμμές. Κι εγώ το εκτιμώ. Γιατί σέβομαι τον διπλανό μου.
Που αποδίδετε τη βία των ημερών; Στην ανικανότητα ορισμένων να τιμήσουν το βίο τους. Γιατί όταν κάποιος είναι ανίκανος να τιμήσει τον βίο του, παράγει βία. Η ζωή είναι δώρο. Δεν είναι ούτε κακοποίηση, ούτε έγκλημα. Αλλά ο σεβασμός στην ύπαρξη δεν διδάσκεται. Δυστυχώς.
Είμαστε έτοιμοι για το «σενάριο» των εκλογών; Για μένα τη δεδομένη στιγμή δεν υπάρχουν πολιτικές πλευρές, ούτε καν πολιτικά χρώματα. Και θα εξηγήσω γιατί το λέω: Το ζήτημα δεν είναι να συγκρουστεί άλλη μια φορά το ουράνιο τόξο των μεγάλων κομμάτων, αλλά να βρεθεί επιτέλους ένας πολιτικός που ν’ αγαπάει τη χώρα και την αλήθεια περισσότερο απ’ την ηγεσία και τα πανηγύρια που τάζει στους ψηφοφόρους του.
Πως θα ορίζατε την αγάπη; Η αγάπη είναι η Μάνα μας. Είναι η αδιαπραγμάτευτη ανάγκη να νοιώθουμε πάντα παιδιά. Η αγάπη μάς γυρίζει στο μάρσιπο. Προϋποθέτει δηλαδή κάποιον να μας κρατάει αγκαλιά, να μας προσέχει και να μας συντρέχει. Γι’ αυτό και όσο μεγαλώνουμε επιθυμούμε να αγαπάμε και να αγαπιόμαστε περισσότερο. Μόνο όταν αγαπάς, θυσιάζεσαι.
Πως θα χαρακτηρίζατε τον έρωτα ως συναίσθημα; Ως την ωραιότερη δικαιολογία της καρδιάς για το μαραθώνιο των χτύπων της.
Ενώ τον έρωτα ως πράξη; Τρυφερότητα εν κινήσει.
Πως θα χαρακτηρίζατε τη θλίψη; Ως τα απαραίτητα διόδια προς την αυτογνωσία.
Πως ορίζετε την υποκρισία; Κοιτάζω γύρω μου.
Τι είναι για εσάς η μνήμη; Διπολική. Γιατί είναι φορές που είναι πολύ ευχάριστη και άλλες που γίνεται πολύ δυσάρεστη.
Τι είναι για εσάς η τέχνη; Το κόλπο να καλμάρεις την μετριότητα που μονίμως περισσεύει.
Τι σημαίνει για εσάς πολιτισμός; Το δικαίωμα στο λάθος χωρίς να το κρίνει η επιτροπή της γειτονιάς που κρύβουμε επιμελώς μέσα μας.
Τι είναι για εσάς ισότητα; Να μην μας παραξενεύει που δεν μοιάζουμε.
Τι σημαίνει για εσάς η εξουσία; Η διορισμένη σήψη που παίρνει πολύ σοβαρά τον εαυτό της.
Τι είναι για εσάς η προδοσία; Ένα θλιβερό καθιερωμένο από αυτούς που δεν το περιμένεις. Τα δέντρα είναι όλα στα δάση, αλλά συμβολική μετάνοια μηδέν.
Τι είναι για εσάς οι γυναίκες; Οι ομορφότερες λέξεις και οι μεγαλύτερες αξίες του κόσμου κεντημένες σε πρόσωπα με θηλυκά ονόματα.
Τι είναι για εσάς ο θάνατος; Ένα σκοτεινό πάρτι που θα ξαναδώ όσους δεν χόρτασα με την ψυχή μου.
Τι μπορεί να μας κάνει καλύτερους; Η προσευχή.
Που θα λέγατε ένα μεγάλο «ευχαριστώ;» Στο Θεό, στη Μάνα μου και στ’ αδέλφια μου.
